Ο Νίκος Ζαχαριάδης, ο Νίκος Πλουμπίδης, ο Γιώργης Σιάντος, ο Νίκος Βαβούδης, ο Κώστας Καραγιώργης και πολλοί άλλοι υπήρξαν επιφανή και ιστορικά μέλη του ΚΚΕ.Αλλά η στενή ιδεολογική και συναισθηματική πρόσδεση των κομμουνιστικών κομμάτων με τη Σοβιετική Ενωση είχε αποτέλεσμα η ζοφερή πραγματικότητα που κυριάρχησε τη σταλινική περίοδο, όπου τα περισσότερα γνωστά και επιφανή μέλη του μπολσεβίκικου κόμματος δικάστηκαν και εκτελέστηκαν, εξορίστηκαν ή και κυνηγήθηκαν στο εξωτερικό ως «ύποπτοι», «προδότες» και «πράκτορες του εχθρού», να κυριαρχήσει και στα υπόλοιπα Κ.Κ. Αυτό σε καμιά περίπτωση δεν ίσχυσε επί Λένιν, όπου τουλάχιστον στο εσωτερικό του κόμματος των μπολσεβίκων υπήρξε αυτονόητη η ελευθερία της γνώμης.καταδικάσει).
Ο Ζαχαριάδης από πεποίθηση, όπως και όλα τα στελέχη του ΚΚΕ είχαν καλλιεργήσει τη λατρεία προς τη Σοβιετική Ενωση και τον «σοβιετικό άνθρωπο» μέσα στα πλατιά ελληνικά λαϊκά στρώματα που ακολουθούσαν τις θέσεις της Αριστεράς.
Ομως εκδήλωνε και κάποια παράπονα για το κόμμα του Στάλιν, γιατί πίστευε ότι στη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου οι Σοβιετικοί είχαν αποφύγει να βοηθήσουν το ΚΚΕ, καθώς τα στρατεύματά τους είχαν περίεργα σταματήσει στα ελληνοβουλγαρικά σύνορα.
Ετσι το 1950 θα γράψει με νόημα ότι «όταν ο σοβιετικός στρατός έφτασε στα ελληνοβουλγαρικά σύνορα, οι Τσόρτσιλ και Ιντεν πήγαν στη Μόσχα για να εμποδίσουν την παραπέρα προώθησή του».(1)
Επειτα ο Ζαχαριάδης είχε παρακούσει την υπόδειξη του Μόλοτοφ για συμμετοχή του ΚΚΕ στις εκλογές του 1946.
Αλλά και «η θεωρία των δύο πόλων» του αρχηγού του ΚΚΕ για εξισορρόπηση της σοβιετικής και της αγγλικής επιρροής στην Ελλάδα γεννούσε σοβαρές υποψίες στη σοβιετική ηγεσία για κάποιου είδους «τιτοϊσμό».
Υπήρχε μια αντιφατικότητα στην πορεία του Ζαχαριάδη: από τη μια λατρεία για τη Σοβιετική Ενωση και διαγραφή από το ΚΚΕ του Π. Μαυρομάτη που είχε τολμήσει να εκφράσει την άποψη ότι τα γερμανικά εργοστάσια λειτουργούσαν και απέδιδαν καλύτερα από τα σοβιετικά, από την άλλη, τάσεις ανεξαρτησίας και δηλώσεις του αρχηγού του ΚΚΕ ότι για την Ελλάδα «εμείς είμαστε υπεύθυνοι και δεν πρέπει να επηρεαζόμαστε από τις συμβουλές των φίλων μας, οσοδήποτε πολύτιμες και αν είναι».
Διαφορές είχαν ανακύψει και για τον στρατηγικό στόχο του νέου αντάρτικου στρατού, του ΔΣΕ. Οι Σοβιετικοί προέτρεπαν για μια αντάρτικη δράση ως μέσο πίεσης προς την ελληνική κυβέρνηση για ένα συμβιβασμό, ενώ ο Ζαχαριάδης από μια στιγμή και μετά προχώρησε προς την ολοκληρωτική επαναστατική εξέγερση για την ανατροπή του αντιπάλου.
Η σοβιετική ηγεσία ανταπάντησε με τον δικό της τρόπο. Κατ' αρχάς προστάτευσε τον Μάρκο Βαφειάδη, που μετά την απομάκρυνσή του από τον ΔΣΕ απαίτησε να έρθει στο σοβιετικό έδαφος, όπου έκανε έκθεση κατά του Ζαχαριάδη. Τον Ιανουάριο του 1950 ο Μόλοτοφ στη συνάντηση της σοβιετικής ηγεσίας με τον Ζαχαριάδη, κάποια στιγμή, ανακοίνωσε τις κατηγορίες του Μάρκου ότι ο αρχηγός του ΚΚΕ υπήρξε «πράκτορας» των Αγγλων. Ηταν πιθανόν μια προειδοποίηση των Σοβιετικών ότι κρατούσαν τον Ζαχαριάδη στο χέρι αν συνέχιζε να είναι δύστροπος (Ε. Hohxa, «Avec Staline»).
Την ίδια περίοδο το τμήμα διεθνών σχέσεων του ΚΚΣΕ ενθάρρυνε τον Παρτσαλίδη στη Μόσχα να ασκήσει κριτική στη γενικότερη γραμμή της πολιτικής Ζαχαριάδη. Σε σημείωμά του με ημερομηνία 14 Φεβρουαρίου 1950, ο Παρτσαλίδης κριτικάροντας τον Ζαχαριάδη έγραψε ότι «αυτή η "τόλμη", η απόκρουση υποδείξεων, σαν την υπόδειξη της συμμετοχής στις εκλογές του 1946, στο όνομα της αυτοτέλειας του κόμματος, η επιμονή στις λαθεμένες απόψεις... δεν είναι κάτι σαν φανερώματα της αρρώστιας της εθνικιστικής παρέκκλισης που παρουσιάστηκε και στ' άλλα κόμματα;».
Ακολούθησε ο Κώστας Γυφτοδήμος (Καραγιώργης) με γράμμα του προς το Π.Γ. του ΚΚΕ, με ημερομηνία 6.6.1950, όπου κατηγορούσε την ηγετική ομάδα του κόμματος για έλλειψη εσωκομματικής δημοκρατίας και «αντισοβιετισμό».
«Η τελευταία μας Ολομέλεια -τόνισε ο Καραγιώργης- γλίστρησε και σε αντισοβιετικό κατήφορο καθοδηγούμενη από το πολιτικό γραφείο».
Ο Ζαχαριάδης ζήτησε την απομάκρυνσή του από την ηγεσία του ΚΚΕ, αλλά ο Στάλιν επέμεινε να συνεχίσει στο πόστο του. Ισως γιατί στα μεγάλα θέματα είχε ακολουθήσει πιστά την ΕΣΣΔ, έστω και αν ασκούσε μια κάποια κριτική. Επειτα κρινόταν ότι εκείνη τη στιγμή ο Ζαχαριάδης εξακολουθούσε να έχει μια μεγάλη επιρροή στις γραμμές του ΚΚΕ και δεν μπορούσε να βρεθεί κάποιος αντικαταστάτης του που να διατηρούσε μεγάλη επιρροή.
Ο Παρτσαλίδης αποκαθηλώθηκε από την ηγεσία του κόμματος και στάλθηκε «να δουλέψει στην παραγωγή», ενώ ο Καραγιώργης απομονώθηκε, στη συνέχεια φυλακίστηκε, όπου και πέθανε μέσα στις φυλακές.
Βαθμιαία και αθόρυβα όμως είχε ήδη αρχίσει μια εσωτερική διαπάλη στους κόλπους του ΚΚΕ. Τον Μάρτιο του 1953 ο Στάλιν πέθανε. Πολύ σύντομα φάνηκε ότι η νέα σοβιετική ηγεσία προχωρούσε με γοργούς ρυθμούς στην αποκατάσταση των σχέσεων με τη Γιουγκοσλαβία του Τίτο, που ο Ζαχαριάδης είχε κατηγορήσει ως υπονομευτή του αγώνα του ΔΣΕ.
Στην Τασκένδη του Ουζμπεκιστάν άρχισε να εκδηλώνεται μια ισχυρή αντιπολίτευση εναντίον της γραμμής Ζαχαριάδη. Ο αρχηγός του ΚΚΕ υποστήριξε ότι «η αντικομματική φράξια στην Τασκένδη δεν θα μπορούσε να λειτουργήσει αν δεν είχε την υποστήριξη ορισμένων Σοβιετικών συντρόφων».
Η διαμάχη στο ΚΚΕ αντανακλούσε επίσης τη διαμάχη στο εσωτερικό του ΚΚΣΕ ανάμεσα στην ομάδα Χρουστσόφ, που υποστήριζε τους αντιζαχαριαδικούς, και τους αντιπάλους της (Μόλοτοφ, Καγκάνοβιτς, Μάλενκοφ κ.ά.), που λέγεται ότι υποστήριζαν τον Ζαχαριάδη.
Το 1955 μια μεγάλη ανοιχτή σύγκρουση μεταξύ ζαχαριαδικών και αντιζαχαριαδικών εκδηλώθηκε ανοιχτά στους δρόμους της Τασκένδης μπρος στα μάτια των έκπληκτων Ουζμπέκων.
Στο 20ό συνέδριο του ΚΚΣΕ δεν επιτράπηκε στον Ζαχαριάδη να πάρει τον λόγο. Αρχιζε η αποσταλινοποίηση. Στη διάρκεια του συνεδρίου συστάθηκε η Διεθνής Επιτροπή που θ' αποφάσιζε να θέσει ένα τέρμα στην «κρίση του ΚΚΕ» με την καθαίρεση του Ν. Ζαχαριάδη από την ηγεσία του κόμματος.
Τη Διεθνή Επιτροπή αποτέλεσαν ο Γκεόργκε Γκεοργκίου Ντεζ, με τον τίτλο του προέδρου, εκ μέρους του Εργατικού Κόμματος (ΚΚ) Ρουμανίας, ο Οτο Κουούσινεν2 (φινλανδικής καταγωγής), εκ μέρους του ΚΚΣΕ, όπως επίσης και αντιπρόσωποι των κομμουνιστικών κομμάτων Ουγγαρίας, Πολωνίας, Τσεχοσλοβακίας και Βουλγαρίας.
Ενώπιον της Διεθνούς Επιτροπής κλήθηκε ο Ζαχαριάδης, που βρισκόταν στη Μόσχα, όπου υποστήριξε πεισματικά τις θέσεις του ενώπιον της επιτροπής. Οι πάγιες κριτικές του σοβιετικού κόμματος, από το 1950, ήρθαν και πάλι στην επιφάνεια σε συνδυασμό και με νέες κριτικές παρατηρήσεις.
Η Διεθνής Επιτροπή συγκάλεσε και την 6η πλατιά Ολομέλεια της Κ.Ε. του ΚΚΕ, το 1956.
Οπως αναφέρει ο Πάνος Δημητρίου, ένα στέλεχος του ΚΚΕ που αντιπολιτεύτηκε σθεναρά τον Ζαχαριάδη, «το γεγονός ότι η 6η Ολομέλεια συγκλήθηκε από τη Διεθνή Επιτροπή και οι αποφάσεις τους ψηφίστηκαν κάτω από την επίδρασή της είχαν, όπως ήταν επόμενο, σοβαρές αρνητικές επιδράσεις στη μετέπειτα πορεία του ΚΚΕ. Οι αποφάσεις της δεν αποτέλεσαν, δυστυχώς, το ώριμο επακόλουθο μιας βαθιάς εσωτερικής διεργασίας μέσα στο ΚΚΕ, με την ενεργό και αποφασιστική συμμετοχή των μελών και των στελεχών του».
Πάλι με επέμβαση των ξένων θα άλλαζε η ηγεσία του ΚΚΕ, όπως είχε γίνει και το 1931.
Ο Ζαχαριάδης δεν συμμετείχε στις εργασίες της 6ης Ολομέλειας (Μάρτιος 1956) και το προεδρείο της ανακοίνωσε ότι «για τα σοβαρά λάθη που έκανε» ο αρχηγός του κόμματος «η Ολομέλεια έκρινε απαραίτητο να τον καθαιρέσει από γενικό γραμματέα της Κ.Ε. του ΚΚΕ και να τον βγάλει από το Πολιτικό Γραφείο».
Ο Ζαχαριάδης και οι στενοί συνεργάτες του δεν είχαν διαγραφεί από το κόμμα και παρέμεναν μέλη του. Οι τελικοί λογαριασμοί θα λύνονταν τον Φεβρουάριο του 1957 στη διάρκεια της 7ης Ολομέλειας της Κ.Ε. του ΚΚΕ, οπότε παραβρέθηκε και μίλησε ο παλιός γραμματέας του ΚΚΕ Ν. Ζαχαριάδης μέσα σε εχθρική ατμόσφαιρα.
Ο Ζαχαριάδης επέμεινε στις θέσεις του. Είχε διασφαλίσει από τον Στάλιν και ένα κείμενο που το είχε υπογράψει ο αρχηγός της ΕΣΣΔ το οποίο όριζε τα αίτια της ήττας.3 Αυτό το κείμενο το διάβασε στο σύνολό του σχεδόν ενώπιον της Ολομέλειας. Η ατμόσφαιρα όμως ήταν έκδηλα εχθρική εναντίον του. Συμμετείχε στις εργασίες και ο παλιός αντίπαλος του Ζαχαριάδη, ο Μάρκος Βαφειάδης.
Η παλιά κριτική εναντίον του Ζαχαριάδη για αντισοβιετισμό ξαναήλθε στην επιφάνεια.Η απόφαση της 7ης πλατιάς Ολομέλειας της Κ.Ε. του ΚΚΕ του 1957 αναφέρει μεταξύ άλλων: «Ο Ν. Ζαχαριάδης καλλιεργούσε συστηματικά και επίμονα στο κόμμα τον αντισοβιετισμό και αντιδιεθνισμό, εμπόδιζε τη συνεργασία ανάμεσα στο ΚΚΕ και τ' αδερφά κόμματα και πρώτ' απ' όλα το ΚΚΣΕ. Με το τελευταίο αντιδιεθνιστικό, αντισοβιετικό γράμμα του προς την Κ.Ε. του ΚΚΣΕ και τη στάση του στη διάρκεια των εργασιών της 7ης Ολομέλειας της Κ.Ε. του ΚΚΕ ο Ν. Ζαχαριάδης περνάει απροκάλυπτα σε εχθρικές θέσεις και ευθυγραμμίζεται με τον "εθνικό κομμουνισμό", με τη συκοφαντική, προβοκατόρικη, αντικομμουνιστική εκστρατεία του Στέιτ Ντιπάρτμεντ και της ΚΥΠ».
Ετσι η 7η Ολομέλεια καθαίρεσε τον Ζαχαριάδη από την Κ.Ε. του ΚΚΕ και τον διέγραψε από το κόμμα ως «αντικομματικό, φραξιονιστικό, αντιδιεθνιστικό, εχθρικό στοιχείο...». *
1. Εισηγητικό άρθρο Ν. Ζαχαριάδη για την τρίτη συνδιάσκεψη του ΚΚΕ, 1950.
2. Ο Ζαχαριάδης πίστευε ότι η συμμετοχή του Οτο Κουούσινεν εκ μέρους του σοβιετικού κόμματος, παλιού στελέχους της Κομιντέρν, δεν ήταν τυχαία και στόχευε στην αποτελεσματική αντιμετώπισή του. Ηταν το μόνο μέλος της Διεθνούς Επιτροπής που ο Ζαχαριάδης υπολόγιζε. Τα άλλα μέλη της επιτροπής ο αρχηγός του ΚΚΕ τα θεωρούσε αναρμόδια. Πράγματι στη διάρκεια των συναντήσεων της επιτροπής η αντιπαράθεση Ζαχαριάδη-Κουούσινεν ήταν στην ημερήσια διάταξη. Αλλωστε και οι δύο ανήκαν στο ίδιο κόμμα, το ΚΚΣΕ.
3. Το κείμενο αυτό που ο Ζαχαριάδης αποκαλούσε «Ντοκουμέντο της Μόσχας» είχε υπογράψει ο ίδιος ο Στάλιν σημειώνοντας τη λέξη «πράβιλνο», δηλ. συμφωνώ, εγκρίνω και θέτοντας στη συνέχεια την υπογραφή του. Αναφερόταν στα αίτια της ήττας του ΔΣΕ και τη νέα τακτική που έπρεπε ν' ακολουθήσει το ΚΚΕ εστιάζοντας την προσοχή του στους μαζικούς πολιτικούς αγώνες, στην ίδρυση ενός νόμιμου αριστερού κόμματος, στην έκδοση νόμιμης εφημερίδας κ.ά.
(Του ΦΟΙΒΟΥ ΟΙΚΟΝΟΜΙΔΗ από την ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ της 21ης Μαίου 2011)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου