Το κλίμα περί αποχής της Αριστεράς από τις εκλογές της 31ης Μαρτίου αιωρείτο από το πρώτο κιόλας διάστημα μετά τη συμφωνία της Βάρκιζας (12 Φεβρουαρίου 1945) και επιβεβαιώθηκε απόλυτα έναν ακριβώς χρόνο μετά, όταν από το βήμα της 2ης Ολομέλειας της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ, ο γενικός γραμματέας του κόμματος Νίκος Ζαχαριάδης έλεγε:
''Ούτε σκέφτηκαν να εξασφαλίσουν λεύτερες εκλογές. Θέλουν μόνο να παρουσιάσουν τις εκλογές με το μανδύα της νομιμότητας, να τους δώσουν μια νομιμοφάνεια για να σώσουν
διεθνώς τα προσχήματα. Όλη τους η φροντίδα συγκεντρώνεται στο πώς να ασφαλίσουν την επικράτηση της Δεξιάς''.
Στα λόγια του Ζαχαριάδη ήλθαν να προστεθούν λίγο αργότερα κι αυτά του Σοφούλη. Ο γηραιός πρωθυπουργός δήλωνε στις 18 Μαρτίου:
«Αι πληροφορίες μου εξ όλης της Ελλάδος είναι ότι ελευθερία κινήσεως των υποψηφίων και ελευθερία εκδηλώσεως φρονήματος δεν υφίσταται παρά μόνο για τους μοναρχικούς».
Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι η απόφαση για αποχή, είτε υπαγορεύτηκε από το εξωτερικό είτε όχι, κόστισε στην Αριστερά. Κι ακόμα περισσότερο στους Αριστερούς αφού οι κατοπινές κυβερνήσεις και κυρίως τα συστήματα εξουσίας που δρούσαν στις παρυφές τους – κατ’ εντολήν τους, με την ανοχή τους, είτε εν αγνοία τους, δεν έχει και τόσο μεγάλη σημασία– τη χρησιμοποίησαν για να φτιάξουν δεκάδες χιλιάδες «φακέλους κοινωνικών φρονημάτων» και για τους στείλουν, στη συνέχεια, σε φυλακές και εξορίες.
Σε καμία περίπτωση πάντως δεν μπορεί να υποστηριχτεί ότι η Αριστερά πριν από την απόφασή της για αποχή δεν επεξεργάστηκε κι άλλα ενδεχόμενα: Το πρώτο ήταν η πρόταση συνεργασίας που απηύθηνε προς τους ηγέτες των κομμάτων του Κέντρου και η οποία απορρίφθηκε τελικά από τους τελευταίους. Το δεύτερο (πρόταση Ζαχαριάδη, που την αποδέχθηκε το Πολιτικό Γραφείο του ΚΚΕ) ήταν να εμφανιστεί με έναν υποψήφιο – συμβολικά- σε κάθε εκλογική περιφέρεια.
Τελικά επικράτησε η αποχή, την οποία το ΚΚΕ στο πλαίσιο της τακτικής της δαιμονοποίησης προσώπων που ακολουθούσε –κυρίως δε κατά την περίοδο της αποσταλίνοποίησης– τη φόρτωσε εξ ολοκλήρου στον τότε γενικό γραμματέα του. Μπορεί ο Ζαχαριάδης να ήταν ο μόνος ηγέτης που βρέθηκε στο τιμόνι του κόμματος κατά την εκατονταετή σχεδόν διαδρομή του, αλλά αυτό δεν σημαίνει σε καμία περίπτωση ότι λειτουργούσε απολύτως μονοκρατικά.
Η απόφαση ελήφθη από το σύνολο των σημαντικών στελεχών της εποχής που συμμετείχαν στο Πολιτικό Γραφείο του ΚΚΕ.
Εξάλλου, αντίστοιχη αποχή ήταν και η απόφαση της Κεντρικής Επιτροπής του ΕΑΜ, του οποίου μεν ήταν η κύρια συνιστώσα του ΚΚΕ αλλά όχι και η μοναδική.
Η 31η Μαρτίου 1946 δεν έχει μείνει στην ιστορία ως η ημερομηνία των εκλογών μόνο. Εκείνο το ξημέρωμα θεωρείται τυπικά η έναρξη του εμφυλίου, με την επίθεση στο Σταθμό Χωροφυλακής του Λιτόχωρου Πιερίας.
Η δεύτερη ημερομηνία είναι η 1η Σεπτεμβρίου 1946, όταν διενεργήθηκε το δημοψήφισμα για την επαναφορά ή όχι του βασιλέως Γεωργίου Β’. Παρά το βέβαιον του αποτελέσματος (το 69% τάχθηκε τελικά υπέρ), η Αριστερά τότε πήρε μέρος…
Εκτός από το ΚΚΕ δεν πήραν μέρος στις εκλογές:
- Το (πολυδιασπασμένο) Αγροτικό Κόμμα Ελλάδας. Η Αριστερή συνιστώσα του, στην οποία ηγείτο ο πρώην (αλλά και μετέπειτα) βουλευτής Κωστής Γαβριηλίδης.
- Το Σοσιαλιστικό Κόμμα Ελλάδος, διασπασμένο επίσης. Απείχε το τμήμα του που είχε επικεφαλής το μετέπειτα πρόεδρο της ΕΔΑ Γιάννη Πασαλίδη.
- Το Σοσιαλιστικό Κόμμα-Ένωση Λαϊκής Δημοκρατίας με ηγέτες τον καθηγητή Αλέξανδρο Σβώλο (πρόεδρο της ΕΑΜικής κυβέρνησης του βουνού) και το μετέπειτα πρωθυπουργό (της δεύτερης κυβέρνησης των «αποστατών» του 1965) Ηλίας Τσιριμώκο.
- Το Δημοκρατικό Ριζοσπαστικό Κόμμα που είχε ιδρύσει ο πατέρας του Λεωνίδα Κύρκου, Μιχάλης Κύρκος, ο οποίος νωρίτερα είχε διατελέσει υπουργός και είχε εκλεγεί βουλευτής με κεντρώους πολιτικούς σχηματισμούς.
- Η Ένωση Δημοκρατικών Αριστερών, με ηγέτη τον υπουργό Εξωτερικών (μέχρι τις 29 Ιανουαρίου 1946) και άλλοτε βουλευτή και αρχηγό του Αγροτικού Κόμματος Ιωάννη Σοφιανόπουλο.
- Το τμήμα εκείνο της Δημοκρατικής Ενώσεως (του κόμματος του Αλέξανδρου Παπαναστασίου) που εκπροσωπείτο από τον άλλοτε βουλευτή Στυλιανό Κρητικά
 |
| Κάλεσμα σε αποχή έξω από τον ''Ριζοσπάστη'' |
''Ούτε σκέφτηκαν να εξασφαλίσουν λεύτερες εκλογές. Θέλουν μόνο να παρουσιάσουν τις εκλογές με το μανδύα της νομιμότητας, να τους δώσουν μια νομιμοφάνεια για να σώσουν
διεθνώς τα προσχήματα. Όλη τους η φροντίδα συγκεντρώνεται στο πώς να ασφαλίσουν την επικράτηση της Δεξιάς''.
Στα λόγια του Ζαχαριάδη ήλθαν να προστεθούν λίγο αργότερα κι αυτά του Σοφούλη. Ο γηραιός πρωθυπουργός δήλωνε στις 18 Μαρτίου:
«Αι πληροφορίες μου εξ όλης της Ελλάδος είναι ότι ελευθερία κινήσεως των υποψηφίων και ελευθερία εκδηλώσεως φρονήματος δεν υφίσταται παρά μόνο για τους μοναρχικούς».
Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι η απόφαση για αποχή, είτε υπαγορεύτηκε από το εξωτερικό είτε όχι, κόστισε στην Αριστερά. Κι ακόμα περισσότερο στους Αριστερούς αφού οι κατοπινές κυβερνήσεις και κυρίως τα συστήματα εξουσίας που δρούσαν στις παρυφές τους – κατ’ εντολήν τους, με την ανοχή τους, είτε εν αγνοία τους, δεν έχει και τόσο μεγάλη σημασία– τη χρησιμοποίησαν για να φτιάξουν δεκάδες χιλιάδες «φακέλους κοινωνικών φρονημάτων» και για τους στείλουν, στη συνέχεια, σε φυλακές και εξορίες.
Σε καμία περίπτωση πάντως δεν μπορεί να υποστηριχτεί ότι η Αριστερά πριν από την απόφασή της για αποχή δεν επεξεργάστηκε κι άλλα ενδεχόμενα: Το πρώτο ήταν η πρόταση συνεργασίας που απηύθηνε προς τους ηγέτες των κομμάτων του Κέντρου και η οποία απορρίφθηκε τελικά από τους τελευταίους. Το δεύτερο (πρόταση Ζαχαριάδη, που την αποδέχθηκε το Πολιτικό Γραφείο του ΚΚΕ) ήταν να εμφανιστεί με έναν υποψήφιο – συμβολικά- σε κάθε εκλογική περιφέρεια.
Τελικά επικράτησε η αποχή, την οποία το ΚΚΕ στο πλαίσιο της τακτικής της δαιμονοποίησης προσώπων που ακολουθούσε –κυρίως δε κατά την περίοδο της αποσταλίνοποίησης– τη φόρτωσε εξ ολοκλήρου στον τότε γενικό γραμματέα του. Μπορεί ο Ζαχαριάδης να ήταν ο μόνος ηγέτης που βρέθηκε στο τιμόνι του κόμματος κατά την εκατονταετή σχεδόν διαδρομή του, αλλά αυτό δεν σημαίνει σε καμία περίπτωση ότι λειτουργούσε απολύτως μονοκρατικά.
Η απόφαση ελήφθη από το σύνολο των σημαντικών στελεχών της εποχής που συμμετείχαν στο Πολιτικό Γραφείο του ΚΚΕ.
Εξάλλου, αντίστοιχη αποχή ήταν και η απόφαση της Κεντρικής Επιτροπής του ΕΑΜ, του οποίου μεν ήταν η κύρια συνιστώσα του ΚΚΕ αλλά όχι και η μοναδική.
Η 31η Μαρτίου 1946 δεν έχει μείνει στην ιστορία ως η ημερομηνία των εκλογών μόνο. Εκείνο το ξημέρωμα θεωρείται τυπικά η έναρξη του εμφυλίου, με την επίθεση στο Σταθμό Χωροφυλακής του Λιτόχωρου Πιερίας.
Η δεύτερη ημερομηνία είναι η 1η Σεπτεμβρίου 1946, όταν διενεργήθηκε το δημοψήφισμα για την επαναφορά ή όχι του βασιλέως Γεωργίου Β’. Παρά το βέβαιον του αποτελέσματος (το 69% τάχθηκε τελικά υπέρ), η Αριστερά τότε πήρε μέρος…
Εκτός από το ΚΚΕ δεν πήραν μέρος στις εκλογές:
- Το (πολυδιασπασμένο) Αγροτικό Κόμμα Ελλάδας. Η Αριστερή συνιστώσα του, στην οποία ηγείτο ο πρώην (αλλά και μετέπειτα) βουλευτής Κωστής Γαβριηλίδης.
- Το Σοσιαλιστικό Κόμμα Ελλάδος, διασπασμένο επίσης. Απείχε το τμήμα του που είχε επικεφαλής το μετέπειτα πρόεδρο της ΕΔΑ Γιάννη Πασαλίδη.
- Το Σοσιαλιστικό Κόμμα-Ένωση Λαϊκής Δημοκρατίας με ηγέτες τον καθηγητή Αλέξανδρο Σβώλο (πρόεδρο της ΕΑΜικής κυβέρνησης του βουνού) και το μετέπειτα πρωθυπουργό (της δεύτερης κυβέρνησης των «αποστατών» του 1965) Ηλίας Τσιριμώκο.
- Το Δημοκρατικό Ριζοσπαστικό Κόμμα που είχε ιδρύσει ο πατέρας του Λεωνίδα Κύρκου, Μιχάλης Κύρκος, ο οποίος νωρίτερα είχε διατελέσει υπουργός και είχε εκλεγεί βουλευτής με κεντρώους πολιτικούς σχηματισμούς.
- Η Ένωση Δημοκρατικών Αριστερών, με ηγέτη τον υπουργό Εξωτερικών (μέχρι τις 29 Ιανουαρίου 1946) και άλλοτε βουλευτή και αρχηγό του Αγροτικού Κόμματος Ιωάννη Σοφιανόπουλο.
- Το τμήμα εκείνο της Δημοκρατικής Ενώσεως (του κόμματος του Αλέξανδρου Παπαναστασίου) που εκπροσωπείτο από τον άλλοτε βουλευτή Στυλιανό Κρητικά
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου