ΕΛΛΗΝΑΣ ΠΡΩΘΥΠΟΥΡΓΟΣ

Το να έχεις διατελέσει πρωθυπουργός σε έξι θητείες, άλλες δύο στην Προεδρία της Δημοκρατίας, πρόεδρος της Βουλής, πρόεδρος της Γερουσίας, υπουργός, διοικητής της Εθνικής Τράπεζας (και όχι μόνο) δεν είναι μικρό πράγμα!
Πολλώ δε μάλλον όταν:
- Ουσιαστικά δεν υπήρξες ποτέ αρχηγός κόμματος αλλά επικεφαλής μιας ολιγομελούς Κοινοβουλευτικής Ομάδας.
- Τις τέσσερις από τις έξι θητείες σου στην πρωθυπουργία τις κάνεις ως εξωκοινοβουλευτικός και σε μια περίοδο βρισκόσουν -κατά κάποιο τρόπο- στα πολιτικά αζήτητα.
- Γίνεσαι Πρόεδρος της Δημοκρατίας (σε μια πολύ σκληρή πολιτικά περίοδο, με έντονο το στοιχείο και τις μνήμες του Εθνικού Διχασμού) κι ουσιαστικά είσαι, κατ’ επανάληψιν, ευνοούμενος των Ανακτόρων.
Αυτά είναι, σε μια πρώτη ανάγνωση τα ενδιαφέροντα
αλλά και τα παράδοξα από την πολιτική καριέρα του...
 Αλέξανδρου Ζαΐμη που είχε γεννηθεί σε μια ημερομηνία (28η Οκτωβρίου) που 85 ολόκληρα χρόνια μετά έμελλε να γίνει ιστορική για την Ελλάδα και ήταν ο πέμπτος κατά σειρά «πρωθυπουργός» από τους έξι που έσβησαν μέσα στο 1936. Για κείνον το νήμα της ζωής κόπηκε στις 15 Σεπτεμβρίου…
Βαστούσε από μεγάλο πολιτικό τζάκι. Ο παππούς του Ανδρέας Ζαΐμης (1791-1840) είχε διατελέσει κάτι σαν πρωθυπουργός (πρόεδρος του Εκτελεστικού), ενώ, «με τη βούλα» εκείνος, πρωθυπουργός αλλά για δυο μικρές θητείες είχε γίνει κι ο πατέρας του Θρασύβουλος Ζαΐμης (1825-1880).
Στη λογική της διαδοχής πολιτεύτηκε για πρώτη φορά μετά το θάνατο του πατέρα του κι εκλέχτηκε βουλευτής Καλαβρύτων στις 20 Δεκεμβρίου 1881. Συνολικά αναδείχθηκε μέλος της Εθνικής Αντιπροσωπείας 12 φορές, με τελευταία θητεία εκείνη της Βουλής του 1912.
Για πρώτη φορά υπουργοποιήθηκε σε ηλικία 35 ετών (υπουργός Δικαιοσύνης στις 24 Οκτωβρίου 1890), ενώ η πρώτη του θητεία στην προεδρία της κυβέρνησης ξεκίνησε στις 21 Σεπτεμβρίου 1897 και ολοκληρώθηκε στις 2 Απριλίου 1899.
Με τη στήριξη του Θεόδωρου Δηλιγιάννη, που διέθετε πολυμελή κοινοβουλευτική ομάδα θα γίνει πρωθυπουργός ο Αλ. Ζαΐμης, λίγο μετά τον «ατυχή πόλεμο» μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας. Θα αναλάβει και το χαρτοφυλάκιο των Εξωτερικών (όπως έπραξε αργότερα και στις περισσότερες κυβερνήσεις του) και με την ιδιότητα αυτή μόλις το Νοέμβριο θα προχωρήσει σε σύμφωνο ειρήνης με τη γείτονα.
Παρότι κατείχε την εξουσία γνώρισε μεγάλη ήττα στις εκλογές του 1899, οι οποίες ανέδειξαν νικητή το Τρικουπικό Κόμμα, που πλέον είχε αρχηγό τον Γεώργιο Θεοτόκη.
Η τύχη όμως θα του χαμογελάσει σύντομα και πάλι. Η κρίση των «Ευαγγελικών» του 1901 (που προέκυψε από τις ανοικτές διαμάχες για τη μετάφραση του Ευαγγελίου) και ο βασιλεύς Γεώργιος Α’, μιας κι είχε αποκτήσει ο Ζαΐμης την εικόνα του μετριοπαθούς πολιτικού τον ξανακάνει πρωθυπουργό (12 Νοεμβρίου 1901 – 24 Νοεμβρίου 1902). Παρότι διενήργησε και πάλι εκλογές, καταποντίστηκε!
Το 1906, βουλευτής ων, καλείται από το παλάτι να προσφέρει τις υπηρεσίες του σε άλλο πόστο. Ύπατος αρμοστής στην Κρήτη, αφού ο πρίγκιπας Γεώργιος (που κατείχε αυτό το πόστο) είχε φύγει… κακήν κακώς από τη Μεγαλόνησο, κυνηγημένος από τους επαναστάτες της. Δυο χρόνια θα διαρκέσει η θητεία του εκεί και μετά πάλι στην Αθήνα και στην Αχαΐα και στην Ήλιδα, όπου εκλεγόταν βουλευτής. Τα δεδομένα όμως είχαν αλλάξει. Είχε γίνει η Επανάσταση του Γουδή κι είχε ανατείλει πλέον το άστρο του Ελευθέριου Βενιζέλου. Το 1914 αλλάζει μερικώς το δημόσιο προσανατολισμό του. Έτσι στις 14 Δεκεμβρίου αναλαμβάνει καθήκοντα διοικητή στην Εθνική, θέση στην οποία θα παραμείνει επί έξι χρόνια, μέχρι τις 19 Δεκεμβρίου 1920.
Σ’ αυτό το διάστημα, θα προκύψει και η τρίτη πρωθυπουργία (24 Σεπτεμβρίου – 25 Οκτωβρίου 1915). Η ρήξη βασιλέως (Κωνσταντίνου Α’, πλέον) και Βενιζέλου θα οδηγήσει στη συμβιβαστική λύση Ζαΐμη, με ψήφο ανοχής και του Κόμματος Φιλελευθέρων. Σ’ ένα μήνα έπεσε η κυβέρνηση, που έτσι κι αλλιώς στηριζόταν σε «ξύλινα πόδια» (ξένη πλειοψηφία) με αφορμή ένα επεισόδιο στη Βουλή για το οποίο ο μεν Βενιζέλος «έριξε νερό στο κρασί του», ο δε Γούναρης όχι. Τράβηξε τον δικό του οξύθυμο ο αρχηγός των Φιλελευθέρων, δεν έκανε όμως το ίδιο εκείνος των Λαϊκών όταν ξεκίνησε στη Βουλή το επεισόδιο που προκάλεσε την πτώση…
Τον Ζαΐμη διαδέχθηκε ένας άλλος τραπεζίτης, ο ακραιφνής αντιβενιζελικός Στέφανος Σκουλούδης, αλλά δεν θ’ αντέξει για πολύ. Το Παλάτι προσφεύγει και πάλι στη μετριοπάθεια κι έτσι ο Καλαβρυτινός πολιτικός θα κάνει την τέταρτη θητεία του ως πρωθυπουργός από τις 9 Ιουνίου μέχρι τις 3 Σεπτεμβρίου 1916. Εν τω μεταξύ από τις 17 Αυγούστου είχαν εγκατασταθεί στη Θεσσαλονίκη «της Αμύνης τα παιδιά»…
Στις 21 Απριλίου 1917 (άλλη μεταγενέστερη, σημαδιακή ημερομηνία) σχημάτισε ο Ζαΐμης την πέμπτη κυβέρνησή του. Όμως, δεν θ’ αντέξει ούτε για δυο μήνες. Πέφτει στις 14 Ιουνίου, όταν υπάρχει πλήρης επικράτηση τόσο της Εθνικής Αμύνης όσο και των δυνάμεων της Αντάντ, οι οποίες είχαν καταλάβει τον φαληρικό όρμο και τον ισθμό της Κορίνθου. Την ίδια ημέρα έφτασε στην Αθήνα από τη Θεσσαλονίκη, ενώ μόλις τρεις νωρίτερα αναχωρούσαν από την Ελλάδα ο βασιλεύς Κωνσταντίνος Α’ με το διάδοχο Γεώργιο Α’, κατ’ απαίτηση των συμμαχικών δυνάμεων, αφήνοντας το θρόνο στο δευτερότοκο Αλέξανδρο.
…και η έκτη
Πρωθυπουργός θα ξαναγίνει στις 4 Δεκεμβρίου 1926, όταν μετά τις εκλογές της 7ης Νοεμβρίου, θα παρατηρηθεί μια σχεδόν ισοψηφία σε έδρες των δημοκρατικών με τα φιλοβασιλικά κόμματα. Έτσι Καφαντάρης, Μιχαλακόπουλος, Παπαναστασίου, Σοφούλης από τη μια και Τσαλδάρης – Μεταξάς από την άλλη θα συμφωνήσουν στο πρόσωπό του για τη λεγόμενη οικουμενική κυβέρνηση. Την ανασχηματίζει στις 17 Αυγούστου 1927 όταν αποχωρεί ο Τσαλδάρης με το Λαϊκόν Κόμμα, αλλά και στις 8 Φεβρουαρίου του επομένου έτους όταν έφυγε ο Παπαναστασίου με τους δικούς του.
Όταν, στις 4 Ιουλίου θα παραιτηθεί κι ο Καφαντάρης (αυτός ως τοποτηρητής του Βενιζέλου στην ηγεσία των Φιλελευθέρων είχε τα προβλήματά του όταν ο φυσικός αρχηγός του κόμματος επέστρεψε από την αυτοεξορία του στην Ελλάδα), θα τον ακολουθήσει κι ο Ζαΐμης. Σ’ αυτή του τη θητεία, πάντως, ψηφίστηκε και το Σύνταγμα της Ελληνικής Δημοκρατίας…
Τα υψηλότερα σκαλοπάτια
Στις 21 Απριλίου 1929 (να τη και πάλι η ημερομηνία, ακριβώς δέκα χρόνια μετά και σαράντα νωρίτερα πριν από τη… σημαδιακή) θα αναδειχθεί αριστίνδην γερουσιαστής και λίγο μετά θα εκλεγεί πρόεδρος του Σώματος.
Και στις 14 Δεκεμβρίου του ίδιου χρόνου θ’ ανέβει το υψηλότερο θεσμικό σκαλοπάτι. Τότε ο πρωθυπουργός (πλέον) Βενιζέλος θ’ ακυρώσει μια παλαιά παραγγελία για ένα υπερσύγχρονο θωρηκτό και τον Υδραίο ναύαρχο Παύλο Κουντουριώτη θα τον πιάσει το… αρβανίτικο και θα παραιτηθεί από την Προεδρία της Δημοκρατίας.
Σχεδόν έξι χρόνια (αυτή τη φορά πολλά) θα διατηρήσει τούτο το αξίωμα ο Ζαΐμης. Μέχρι τις 10 Οκτωβρίου 1935 όταν ο Κονδύλης κατήργησε θεσμούς και πρόσωπα κι ορκίστηκε ο ίδιος αντιβασιλεύς…
Ο Ζαΐμης ήταν ολιγομίλητος, αλλά και μανιώδης ερασιτέχνης ψαράς. Το πρώτο χαρακτηριστικό του, αλλά και το χόμπι του στάθηκαν αρκετά για τους δημοσιογράφους της εποχής του να τα πλέξουν αρμονικά και να του δώσουν το… παρεπίθετο «ιχθύς»!