ΓΙΑ ΤΟΝ ΛΕΩΝΙΔΑ ΚΥΡΚΟ

"Βρισκόμουνα κι εγώ τότε στο Μεταγωγών Αθηνών και όταν τελείωσε η δίκη τους, θα άρχιζε την άλλη μέρα η δική μου. Ήρθαν τότε και οι δύο, Λεωνίδας και Μανώλης στο παραθυράκι του υπογείου του Μεταγωγών και μου περάσανε από τα κάγκελα δυο σημειώματα, δυο ψιλογραμμένα χαρτάκια. Ήταν τα τελευταία μηνύματά τους «για τον ελληνικό λαό και για το κόμμα»
Με τον Λεωνίδα Κύρκο ήμασταν μαζί, ΕΠΟνίτες της φοιτητικής γενιάς και συναγωνιστές, εδώ και περισσότερα από 65
χρόνια.
Είχαμε μια κοινή διαδρομή από τα χρόνια ιδίως του Εμφυλίου πολέμου, στις φυλακές και τα στρατοδικεία.
Όταν ο Λεωνίδας, ο Μανώλης Γλέζος μαζί και με άλλους
συντρόφους τους επιχείρησαν να φύγουν με εκείνο το προδομένο καΐκι που τους οδήγησε τελικά στην Ασφάλεια του Πειραιά και στη φυλακή, δεν πρόλαβα να επιβιβαστώ κι εγώ κι έτσι τη γλίτωσα τότε.
Θα επακολουθήσει τουλάχιστον μια χρονιά συμβίωσης στις φυλακές των Βούρλων, φυλακές υποδίκων για τα στρατοδικεία, δηλαδή υποψηφίων για το εκτελεστικό απόσπασμα.
Ζήσαμε τότε μαζί στο περίφημο κελί Νο 5, που το έχω αρκετά περιγράψει στο βιβλίο μου για τον Εμφύλιο. Στο ίδιο κελί με τον Λεωνίδα, τον μπαρμπα-Μιχάλη τον πατέρα του, τον Μανώλη Γλέζο και εκείνον τον μεγάλο διανοητή και δημοσιογράφο της αριστεράς, τον Τάσο Χαΐνογλου, ώσπου ήρθε η ώρα μας να πάμε κι εμείς για το στρατοδικείο τον Μάρτιο του 1949.
Έχω σταθερά στη μνήμη μου ένα προσωπικό συγκινητικό περιστατικό για την ημέρα που ο Λεωνίδας και ο Μανώλης καταδικάστηκαν με άλλους δυο συντρόφους τους παμψηφεί σε θάνατο. Βρισκόμουνα κι εγώ τότε στο Μεταγωγών Αθηνών και όταν τελείωσε η δίκη τους, θα άρχιζε την άλλη μέρα η δική μου.
Ήρθαν τότε και οι δύο Λεωνίδας και Μανώλης, στο παραθυράκι του υπογείου του Μεταγωγών και μου περάσανε από τα κάγκελα δυο σημειώματα, δυο ψιλογραμμένα χαρτάκια. Ήταν τα τελευταία μηνύματά τους «για τον ελληνικό λαό και για το κόμμα», τα αποχαιρετιστήρια όπως λέγαμε τότε, που τα διέσωσα και τα πέρασα κρυφά στη φυλακή όταν γύρισα από τη δίκη μου.
Αυτά τα χαρτιά με καίγανε κυριολεκτικά μέσα στην τσέπη μου και φαίνεται πως, όταν μου ζητούσαν δήλωση μετανοίας στο στρατοδικείο, εγώ σκεφτόμουνα τον θησαυρό που είχα στην τσέπη μου και μάλλον χαμογέλασα, πράγμα που θεωρήθηκε προσβλητικό για τους δωσίλογους που μας δικάζανε. Βέβαια είχε προηγηθεί μια συμβίωση στο περίφημο κελί 5 όπου ζήσαμε μαζί για μια τουλάχιστον χρονιά αποχαιρετώντας πολλές δεκάδες συντρόφους μας που έφευγαν για το εκτελεστικό απόσπασμα.
Αλλά και μετά το τέλος του Εμφυλίου θα βρεθούμε πάλι μαζί με τον Λεωνίδα σε εκείνον τον μεγάλο άθλο της ανασυγκρότησης της αριστεράς με τη θαυμάσια εμπειρία της ΕΔΑ, μαζί στην Εκτελεστική Επιτροπή αυτού του κόμματος, στην ιστορική δεκαετία του 1960, μέχρι τη δικτατορία του 1967. Η κοινή αγωνιστική μας πορεία συνεχίστηκε στις φυλακές της χούντας, στου Αβέρωφ και στον Κορυδαλλό.
Ο Λεωνίδας είχε συλληφθεί προληπτικά τη νύχτα της 21ης Απριλίου. Εγώ πιάστηκα δυο χρόνια αργότερα το 1969 και πρόλαβα τότε να πάρω μέρος στη γέννηση του ΚΚΕ Εσωτερικού μαζί με τους αείμνηστους Δρακόπουλο, Ν. Καρά, Α. Μπριλλάκη και πολλούς άλλους.
Στις φυλακές της χούντας ζήσαμε μαζί λίγο καιρό ώσπου η ΕΣΑ των Λαδά - Ιωαννίδη μάς άρπαξαν και μας έστειλαν σε απομονωμένες φυλακές όπου ζήσαμε χωριστά τα επόμενα δυο χρόνια.
Ο Λεωνίδας αποφυλακίστηκε το 1972 εκτίοντας πενταετή ποινή και εγώ το 1973. Βρεθήκαμε και πάλι μαζί σε εκείνη τη φάση με την Πολιτική Επιτροπή του ΚΚΕ και της ΕΔΑ υπό τον Ηλιού, μέχρι και τις μέρες του Πολυτεχνείου. Έχω καταγράψει στα βιβλία μου όλη αυτή την περίοδο και την αυστηρή μου απομόνωση στη Γυάρο το 1974 μέχρι την πτώση της χούντας.
Έτσι θα μπούμε και πάλι μαζί στην πορεία του νόμιμου ΚΚΕ Εσωτερικού στην τελευταία φάση της ζωής του, από το 1974 έως το 1986 που αυτοδιαλύθηκε. Είναι μια πορεία και κοινή και χωριστή με τον Λεωνίδα. Συμφωνώντας αλλά και διαφωνώντας, αλλά κρατώντας πάντοτε μια συντροφική σχέση. Οι δρόμοι μας, πολιτικά, θα χωρίσουν στο τέλος αυτής της περιόδου. Από το 1986 και μετά θα πορευτούμε χωριστά και αντίθετα.
Είναι μια οδυνηρή περίοδος που την έχω αρκετά ιστορήσει στα βιβλία μου. Μια περίοδος, μπορώ να πω, που τη χαρακτηρίζει η πολιτική μου σύγκρουση με τον Λεωνίδα για την ΕΑΡ και ιδίως για τη συγκυβέρνηση με τη δεξιά, την κυβέρνηση Τζαννετάκη και όσα θα επακολουθήσουν.
Όπως βλέπετε, η σχέση μου με τον Λεωνίδα Κύρκο αντανακλά ουσιαστικά την πονεμένη ιστορία της αριστεράς στην Ελλάδα, με τα μπρος και τα πίσω, με τους κοινούς αγώνες αλλά και τις διαφωνίες και τις εσωτερικές της συγκρούσεις. Στην τελευταία περίοδο της ζωής του οι σχέσεις μας παρέμειναν πολιτικά παγωμένες αλλά ανθρώπινα υπαρκτές.
Έχω αρχίσει να γράφω ένα βιβλίο για το ΚΚΕ Εσωτερικού και γι' αυτό επισκέφθηκα πριν από λίγα χρόνια τον Λεωνίδα για να διευκρινίσω κάποια ιστορικά στοιχεία. Και τότε διαπίστωσα ότι ο παλιός Λεωνίδας είχε πια και βιολογικά τελειώσει, με προχωρημένη αμνησία γεγονότων από τα αλλεπάλληλα εγκεφαλικά επεισόδια. Και τότε τον αποχαιρέτησα ουσιαστικά. Θλιμμένος για την άδικη τύχη αυτού του συντρόφου μου που περπατήσαμε μαζί και συγκρουστήκαμε, αλλά ποτέ με μίσος, κρατώντας στη μνήμη μου πάντοτε, χωρίς αγιοποιήσεις, τη σχέση μιας ολόκληρης ζωής.
Από την αφήγηση του Τάκη Μπενά στον ραδιοφωνικό σταθμό «Στο Κόκκινο 105,5»