Ο ΜΟΥΑΜΑΡ ΚΑΙ Η ΕΛΛΑΔΑ

Με τη διεθνή κοινότητα στην ανατροπή του Μουαμάρ Καντάφι είχε συνταχθεί επίσημα  η Ελλάδα. Κι όμως η χθεσινή εξέλιξη, όπως τη μετέδωσαν τα ξένα ειδησεογραφικά πρακτορεία, σόκαρε (κι όχι ευχάριστα μάλλον) την πλειοψηφία του λαού αυτής της χώρας.

Εδώ και σαράντα χρόνια αποτελούσε κι εδώ σημείο αναφοράς σε πολλές από τις συζητήσεις του. Πότε ως σύμβολο του

΄΄αντι-Αμερικανικού αγώνα’’ και πότε ως υπόδειγμα ΄΄σκληρής διακυβέρνησης’’.

Η σχέση του με τους έλληνες χρονολογείται από την εποχή που σπούδαζε στη δική μας Σχολή Ευελπίδων (αν και προ έτους από το Υπουργείο Εθνικής Αμυνας  έλεγαν ότι το όνομά του δεν υπάρχει στα σχετικά μητρώα) και οικοδομήθηκε στην περίοδο διακυβέρνησης του τόπου από τον Ανδρέα Παπανδρέου.

          Για τον Ανδρέα, αρχηγό του ΠΑΚ  την εποχή (1969) που ο Καντάφι ανερχόταν στην εξουσία , είχε ενδιαφέρον το λιβυκό πείραμα. Με σαφή την αντίθεσή του στο «δυναστικό» δίπολο Ηνωμένων Πολιτειών – Σοβιετικής Ένωσης, μελετούσε με ιδιαίτερο ενδιαφέρον τα αντιαποικιακά κινήματα. Η αντίθεσή του στο δίπολο και η αναζήτηση του καινούργιου τον έφερνε πιο κοντά στο Κίνημα των Αδέσμευτων, στο οποίο προσχώρησε η Λιβύη μετά την επικράτηση της επανάστασης. Είναι βέβαιο ότι την περίοδο εκείνη σημειώθηκαν επαφές μεταξύ ΠΑΚ και λιβυκής ηγεσίας, αλλά ακόμα δεν έχει καταγραφεί σε τι επίπεδο αντιπροσωπειών και με ποια αποτελέσματα.

Μια συνάντηση μεταξύ Ανδρέα – Καντάφι χρονολογείται αρκετά χρόνια μετά (1977) και πραγματοποιήθηκε σε ελληνικό έδαφος. Ο Λίβυος ηγέτης πέρασε μέρος των διακοπών του σε ελληνικό έδαφος, στα Καμένα Βούρλα. Ο Ανδρέας εκείνο το καλοκαίρι ήταν μεν ο αρχηγός του τρίτου σε δύναμη κοινοβουλευτικού κόμματος, αλλά επί της ουσίας ο ανατέλλων πολιτικός αστέρας της Ελλάδας. Λίγους μήνες μετά έγινε ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης και τέσσερα χρόνια αργότερα πρωθυπουργός του τόπου.

Ως αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης και κατόπιν ως πρωθυπουργός εξακολουθούσε πάντα να βλέπει με καλό μάτι το Κίνημα των Αδέσμευτων. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι ενέταξε το ΠΑΣΟΚ στη Σοσιαλιστική Διεθνή πολλά χρόνια αργότερα (1992), όταν πλέον είχε καταρρεύσει η ΕΣΣΔ. Βεβαίως, είχε επαφές με σοσιαλιστικά κόμματα και σοσιαλιστές ηγέτες. Το ίδιο και η Λιβύη που φιλοξενούσε την έδρα των σοσιαλιστικών κομμάτων της Ανατολικής Μεσογείου.

Η απορία του Αλευρά

Η συνάντηση στα Καμένα Βούρλα, που προαναφέραμε, είχε γίνει σε πολύ καλό κλίμα με αποτέλεσμα να διαψευστούν και οι απορίες του τότε κοινοβουλευτικού εκπροσώπου του ΠΑΣΟΚ (και μετέπειτα προέδρου της Βουλής) Γιάννη Αλευρά. Συνόδευε τον Ανδρέα και κατά τη διάρκεια της διαδρομής λέγεται ότι του είχε πει: «Τώρα, τι ακριβώς πάμε να κάνουμε εκεί, δεν μπορώ να καταλάβω…».

23 Σεπτεμβρίου 1984: Ο Ανδρέας Παπανδρέου, εδώ και τρία χρόνια πρωθυπουργός της Ελλάδας, πραγματοποιεί επίσημη επίσκεψη στη Λιβύη. Κατά την πρώτη του, το 1977 (που ακολούθησε τη συνάντηση στα Καμένα Βούρλα), είχε πει για το καθεστώς: «Δεν είναι στρατιωτική δικτατορία. Το αντίθετο. Πρόκειται για μια διακυβέρνηση του Δήμου στα πρότυπα της Αρχαίας Ελλάδας».

Στην επίσημη επίσκεψή του ο πρωθυπουργός δώρισε στο Λίβυο ηγέτη αντίγραφο αρχαίας ληκύθου με την επιγραφή: «Στο μεγάλο ηγέτη και ελευθερωτή, στη μεγάλη φυσιογνωμία της δύσκολης εποχής μας». Το πολύ καλό κλίμα εκείνης της συνάντησης καθώς και η θερμή σχέση του Ανδρέα Παπανδρέου με τον πρόεδρο της Γαλλικής Δημοκρατίας Φρανσουά Μιτεράν τού έδωσε την ευκαιρία να αναλάβει μια διεθνή πρωτοβουλία που συνέβαλε τα μέγιστα στην υπόθεση της ειρήνης και έκανε γνωστό το διαμεσολαβητικό ρόλο της χώρας μας σε όλα τα πλάτη και τα μήκη της γης.

Το ημερολόγιο έδειχνε 15 Νοεμβρίου 1984: Ο Ανδρέας κατάφερε να σταματήσει τα «τύμπανα του πολέμου» που ηχούσαν μεταξύ Γαλλίας και Λιβύης, αφού οι δύο πλευρές υποστήριζαν αντιμαχόμενα συμφέροντα στο κράτος Τσαντ, φέρνοντας στο ίδιο τραπέζι τον Μιτεράν και τον Καντάφι. Η συνάντηση έγινε στην Ελούντα της Κρήτης, κάτω από απόλυτη μυστικότητα. Για την προετοιμασία της είχε κληθεί μόλις δύο εικοσιτετράωρα πριν στο Καστρί ο τότε επικεφαλής της ΚΥΠ (μετέπειτα ευρωβουλευτής και βουλευτής του ΠΑΣΟΚ, μακαρίτης πια) Κώστας Τσίμας.

Πρώτος έφτασε στην Ελούντα ο Γάλλος πρόεδρος και ακολούθησε, με μια… επεισοδιακή έλευση, ο Λίβυος ηγέτης. Προσγειώθηκε στο αεροδρόμιο του Ηρακλείου το αεροσκάφος που (υποτίθεται ότι) τον μετέφερε. Προσγειώθηκε κι αμέσως μετά απογειώθηκε. Μπλόφα! Όλοι περίμεναν ότι ο Καντάφι βρισκόταν στο δεύτερο λιβυκό αεροσκάφος που προσγειωνόταν. Έτσι κι έγινε! Με μια διαφορά: Ο Καντάφι που εξήλθε από την επίσημη (μπροστινή) πόρτα δεν ήταν ο Καντάφι. Ήταν ο… σωσίας του! Εξήλθε κι ο ίδιος ο Μουαμάρ, αλλά μυστικά, από την πίσω πόρτα του αεροσκάφους!

Ο «Αστέρας» της Ελούντας που τον φιλοξένησε… ξηλώθηκε δύο φορές και ξαναχτίστηκε μέσα σ’ ένα εικοσιτετράωρο από Λίβυους πράκτορες για λόγους ασφαλείας. Ο ίδιος έδειχνε ιδιαίτερα άνετος. «Έσταζε μέλι» για τον Ανδρέα και στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων έριχνε τα φαρμακερά βέλη του στο Γάλλο πρόεδρο: «Εσύ δηλώνεις σοσιαλιστής, αλλά φαίνεται ότι ακόμα και ο Πομπιντού (σ.σ.: πρωθυπουργός της Γαλλίας από το 1962 μέχρι και το 1968 και διάδοχος του Ντε Γκολ στην προεδρία από το 1969 μέχρι το 1974) ήταν πιο σοσιαλιστής από εσένα που υποστηρίζεις τους φασίστες στο Τσαντ».

Ο Ανδρέας, έχοντας δίπλα του τον τότε αναπληρωτή υπουργό Εξωτερικών (και νυν Πρόεδρο της Δημοκρατίας) Κάρολο Παπούλια, τα κατάφερε. Μετά το τέλος της συνάντησης, ο εκδηλωτικός Καντάφι μοίραζε παντού χαμόγελα, ενώ ο συγκρατημένος Μιτεράν αρκέστηκε σε μια λακωνική (αλλά με πολύ νόημα) δημόσια δήλωση: «Ζήτω η Ελλάδα»!

Όσο για τον Ανδρέα Παπανδρέου ; Κάτι περισσότερο από ικανοποιημένος από το αποτέλεσμα της συνάντησης κατευόδωσε με θέρμη και τους δύο υψηλούς προσκεκλημένους του. Μόνο που, ως παραδοσιακός «λάτρης του ωραίου», με τον Καντάφι είπε… μια κουβέντα παραπάνω: τον ρώτησε με ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τη γυναίκα που ήταν επικεφαλής της ασφαλείας του!